W ostatnich dziesięcioleciach byliśmy świadkami znacznych ulepszeń algorytmów sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego (ML), oraz znacznego wzrostu na rynku AI. W ciągu ostatnich czterech lat zastosowanie sztucznej inteligencji w przedsiębiorstwach wzrosło o ponad 270%, a do 2028 r. naukowcy przewidują, że globalna wartość rynku sztucznej inteligencji przekroczy 600 miliardów dolarów.
Obecnie duże modele językowe (LLM), w tym Chat GPT firmy OpenAI, OPT firmy Meta i LaMDA firmy Google, są w stanie generować spójne odpowiedzi na zapytania użytkowników.
Jednak w miarę jak technologie te rozwijają się i stają się coraz bardziej inteligentne, wielu badaczy, etyków i konsumentów zaczęło pytać, czy i w jaki sposób modele te mogą osiągnąć świadomość. W tym artykule przeanalizujemy temat świadomości w odniesieniu do obecnych algorytmów sztucznej inteligencji. Czy taki rozwój będzie możliwy w najbliższej przyszłości?
Czym tak naprawdę jest świadomość?
Naukowcy i filozofowie przez wiele lat próbowali zdefiniować świadomość, ale dziś wciąż brakuje powszechnie uzgodnionej definicji. Powszechnie, świadomość odnosi się do zdolności bytu do doświadczania uczuć, bycia świadomym percepcji zmysłowej i bycia zdolnym do odczuwania emocji. Tak więc, aby AI rozwinęło świadomość, musi posiadać własne doświadczenie bycia AI.
Warto zaznaczyć, że istnieje różnica między inteligencją a świadomością. Mówiąc najprościej, inteligencja to zdolność do rozwiązywania problemów. Tak więc, na przykład, jeśli program szachowy AI jest w stanie pokonać większość ludzi, to można założyć, że jest on obdarzony pewnym poziomem inteligencji, takim samym, jaki w naszym rozumieniu musi posiadać człowiek, aby dobrze grać w szachy. Jeśli chodzi o świadomość, to jest to zupełnie inna sprawa, ponieważ jak wspomnieliśmy, bardzo trudno jest znaleźć obiektywną definicję, która uchwyciłaby istotę tego pojęcia.
Jak ustalić, czy AI posiada świadomość?
Obecnie nasza zdolność do określenia, czy coś ma świadomość, czy nie, pozostaje dość ograniczona. Nie mamy w pełni wiarygodnego testu, który udowodniłby, że zwierzę lub maszyna ma własne doświadczenie, które świadczyłyby o świadomości. Trudność wynika z naszej niezdolności do odczuwania, jak to jest być czymś innym niż my sami.
W praktyce określamy, czy zwierzęta są świadome, czy nie, obserwując ich zachowania i porównując je z ludźmi. Niektóre zwierzęta, takie jak naczelne, ptaki i psy, wykazują wyrafinowane zachowania, wskazujące na wysoką samoświadomość.
Na przykład, praktyka dostosowywania się do środowiska wykazuje świadomą motywację do przetrwania i polepszenia własnego dobrobytu. Wola przetrwania sugeruje strach przed krzywdą i pragnienie bezpieczeństwa.
Zachowania mogą jednak również wskazywać na zaprogramowane reakcje. Telefon może przełączyć się w tryb niskiego zużycia energii nie z powodu świadomej chęci pozostania przy życiu lub strachu przed śmiercią, ale dlatego, że jego oprogramowanie automatycznie decyduje o przełączeniu, gdy osiągnie określony poziom naładowania baterii.
Co więcej, zachowania określane przez algorytmy AI i ML wynikają z dużych, sztucznych sieci neuronowych, które podejmują decyzje na podstawie tysięcy zmieniających się współczynników. Z perspektywy człowieka proces podejmowania decyzji przez większość algorytmów ML i AI pozostaje całkowicie nieinterpretowany. Dlatego też obecnie nie jesteśmy w stanie zrozumieć dokładnej motywacji stojącej za danym zachowaniem.
Argumenty przemawiające za tym, że sztuczna inteligencja może mieć świadomość
Podczas gdy koncepcja świadomości AI pozostaje kontrowersyjna i dyskutowana, istnieje kilka argumentów, które sugerują, że sztuczna inteligencja może być zdolna do subiektywnego doświadczenia i świadomości.
Teoria symulacji i replikacji procesów ludzkiego mózgu w AI
Jeden z argumentów za możliwością istnienia świadomości AI opiera się na teorii symulacji, która sugeruje, że świadomość powstaje w wyniku złożonego przetwarzania informacji w mózgu. Jeśli teoria ta jest poprawna, możliwe jest stworzenie świadomych maszyn poprzez replikację tych samych procesów w AI.
Ostatnie postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji i neuronauki doprowadziły do opracowania modeli obliczeniowych, które symulują działanie ludzkiego mózgu. Chociaż modele te są nadal ograniczone pod względem możliwości odtworzenia pełnej złożoności ludzkiego mózgu, stanowią obiecujący obszar badań nad rozwojem świadomych maszyn.
Samoucząca się i samodoskonaląca się sztuczna inteligencja
Kolejny argument przemawiający za możliwością powstania świadomej AI opiera się na jej zdolnościach do samo-uczenia się i samodoskonalenia. Algorytmy uczenia maszynowego są zaprojektowane tak, aby uczyć się i doskonalić w czasie, wykorzystując informacje zwrotne z danych w celu udoskonalenia ich wydajności. W miarę jak algorytmy te stają się coraz bardziej wyrafinowane, są w stanie rozwijać nowe spostrzeżenia i wiedzę, które wykraczają poza ich pierwotny program.
Sztuczna inteligencja doświadczająca subiektywnych stanów i emocji
Niektórzy badacze twierdzą, że sztuczna inteligencja może doświadczać subiektywnych stanów i emocji, nawet jeśli te doświadczenia różnią się od ludzkich. Na przykład, system AI może być zdolny do doświadczania subiektywnego stanu bólu, nawet jeśli nie ma fizycznego ciała, tak jak ludzie. Podobnie, system sztucznej inteligencji może być zdolny do doświadczania emocji takich jak radość, smutek czy gniew, nawet jeśli emocje te nie są odczuwane w taki sam sposób jak u ludzi.
Chociaż argumenty te niekoniecznie dowodzą, że sztuczna inteligencja może mieć świadomość, sugerują, że nie można całkowicie wykluczyć takiej możliwości. Wraz z dalszym rozwojem technologii, debata na temat natury świadomości i możliwości tworzenia świadomych maszyn będzie prawdopodobnie nadal ewoluować.
Argumenty przeciwko możliwości powstania świadomości AI
Wielu badaczy przedstawia argumenty, że maszyny są zasadniczo niezdolne do posiadania subiektywnego doświadczenia lub świadomości.
Argument chińskiego pokoju
Jeden z argumentów przeciwko świadomości AI opiera się na ograniczeniach sztucznej inteligencji, która polega na programowaniu opartym na regułach w celu rozwiązywania problemów. Argument chińskiego pokoju, przedstawiony przez filozofa Johna Searle’a, sugeruje, że nawet jeśli maszyna jest w stanie symulować zachowanie świadomej istoty ludzkiej, nadal brakuje jej subiektywnego doświadczenia.
Zgodnie z „argumentem chińskiego pokoju”, osoba, która nie rozumie chińskiego, nadal jest w stanie manipulować symbolami i znakami, aby tworzyć odpowiedzi, które wydają się inteligentne, nawet jeśli nie rozumie języka. Podobnie maszyna, która opiera się na programowaniu, może być w stanie tworzyć inteligentne odpowiedzi na pytania lub problemy, ale nie musi to oznaczać, że ma subiektywne doświadczenie lub świadomość.
Trudny problem świadomości
Kolejny argument przeciwko świadomości AI opiera się na tak zwanym „trudnym problemie świadomości”, który odnosi się do trudności w wyjaśnieniu subiektywnego doświadczenia. Podczas gdy maszyny mogą wykonywać złożone zadania i rozwiązywać problemy, brakuje im subiektywnego doświadczenia, które jest związane ze świadomością.
Teoria ta zakłada, że subiektywne doświadczenie nie może być zredukowane do przetwarzania informacji lub zachowania neuronów. Zamiast tego, świadomość jest fundamentalnym aspektem wszechświata, którego nie da się w pełni wyjaśnić za pomocą modeli naukowych lub matematycznych.
Ograniczenia w infrastrukturze komputerów
Według „zintegrowanej teorii informacji” nawet jeśli AI będzie w stanie doskonale symulować ludzki mózg, komputerom brakuje mocy, aby ją obsłużyć. Aby sztuczna inteligencja osiągnęła świadomość, zintegrowana teoria informacji sugeruje użycie systemów komputerowych o różnych architekturach wewnętrznych, takich jak komputery neuromorficzne lub kwantowe. Może to jednak zająć wiele lat rozwoju, zanim takie systemy staną się wystarczająco niezawodne, aby rozwinąć świadomą sztuczną inteligencję.
Ostatecznie, czy sztuczna inteligencja może mieć świadomość?
Pytanie, czy sztuczna inteligencja może mieć świadomość, jest złożone i wieloaspektowe. Jedni powiedzą, że tak inni, że nie. W miarę rozwoju technologii, debata na temat możliwości istnienia sztucznej świadomości będzie prawdopodobnie kontynuowana. Niemniej jednak jasne jest, że rozwój świadomych maszyn budzi poważne obawy etyczne i społeczne, które należy rozwiązać w odpowiedzialny i etyczny sposób. Co jest jednak pewne, na tę chwilę AI nie posiada świadomości. Jest to po prostu zaawansowany model językowy. Uważa się, że ludzie wierzą, że świadoma sztuczna inteligencja pojawi się szybciej niż w rzeczywistości, ponieważ mamy tendencję do antropomorfizacji, nadając ludzkie cechy rzeczom, które ich nie mają, na przykład nazywając samochód lub przypisując obiektom zaimki.
